(Trouw) Henk van Oldenbeek (23) baalt. Hij komt net thuis van een tentamen en het was moeilijk. “Cognitief denkvermogen”, zegt hij terwijl hij in het hoekje van de bank in de woonkamer gaat zitten. “Maar eigenlijk ben ik zo iemand die ontevreden is als hij minder dan een acht heeft”, voegt hij er grijnzend aan toe. “Ik wil cum laude afstuderen. Beide studies.”
Henk woont zoals veel studenten nog thuis. Toch is de situatie iets anders dan bij de gemiddelde thuiswonende student. Zijn moeder Ger (56) strompelt hun huurhuis binnen. Ze is stijf, want ze komt net van haar scootmobiel. Ze zucht en zet meteen de televisie aan. Telekids. Henk draait zich om. “Zal ik je brace eraf halen mams?”
Henk zorgt voor zijn moeder. Hij deed altijd al veel in het huishouden en het is zo gegroeid dat hij haar nu volledig verzorgt, vertelt hij.
Helemaal alleen
De woonkamer in hun aangepaste huurhuis staat vol met spullen. Knuffeldieren op de bank, studiespullen op tafel. Hun adres is geheim, vertelt Henk. Omdat de man die veel van zijn moeders problemen heeft veroorzaakt, hen bedreigt. “Stiefpapa”, zegt hij met een betekenisvolle blik. Op de details gaan ze liever niet in.
Over haar aandoeningen wil Ger wel vertellen. “Trek dat laatje naast je maar eens open”, zegt ze en wijst naar een plastic ladekastje met Winnie de Poeh erop. Het is gevuld met medicijnen: pijnstillers, bloedverdunners, elektroden. Ze heeft spierdystrofie, een dubbele hernia en ontwrichte kapsels.
Henks dagen zijn hierdoor volledig gevuld. Hij staat vroeg op om zijn moeder uit bed in de douche te helpen, verzorgt ontbijt, gaat dan drie uur naar college terwijl een vriendin ‘oppast’, komt thuis, verzorgt het eten, brengt zijn moeder naar bed en studeert tot in de nacht. Hij doet het alleen. “Mijn twee broers zijn getrouwd en werken. Maar ik wil het zelf.” Zijn moeder schudt haar hoofd. “Ging je maar wat vaker weg.”
Vrienden
Het mantelzorgen is op zijn leeftijd niet altijd makkelijk, zegt Henk. “Vooral rond mijn 19de heb ik veel vrienden verloren. Ze begrepen het niet als ik niet meeging naar de bios. Ze zeiden dat ik me aanstelde. Maar als ik ze uitnodigde voor spelletjesavond, hadden ze daar geen zin in.”
“De paar vrienden die je nu hebt, daar kun je wel op bouwen”, zegt zijn moeder vanaf haar kant op de bank en Henks gezicht klaart op. “Ik heb geleerd mensen uit te zoeken die meer inlevingsgevoel hebben. Ze zijn vaak iets ouder. Ook vraag ik meer om hulp. Een paar vrienden van de universiteit komen wel eens hier bij mij thuis studeren.”
Als hij alsnog gefrustreerd is, doet hij wat zijn opa hem heeft geleerd, vertelt hij. “Ik pak een oud bord en gooi het kapot in de achtertuin. Of een telefoonboek en ik scheur blaadje voor blaadje kapot. Dat helpt.”
Taboe
Hij staat op en loopt naar het Winnie de Poeh-kastje. “Jij krijgt nog iets van me”, zegt hij tegen zijn moeder. “Maar ik zit nog aan mijn thee”, protesteert die terwijl ze naar een kookprogramma zapt. “Nee, je moet, dat weet je best”, zegt Henk streng en geeft haar een tablet.
Er heerst een taboe op mantelzorgen bij jongeren, vertelt Henk. Hij geeft voorlichting op ROC’s en ziet daar dat de meerderheid van de scholieren op een of andere manier mantelzorgen. “Ouders die te veel drinken en kinderen die voor hen of hun zusjes moeten zorgen, een gehandicapt broertje, kinderen die hun ouders moeten helpen als tolk. Het is een taboe omdat jongeren onderling over dit soort onderwerpen niet durven te praten en geen hulp durven vragen.”
Scholen houden er onvoldoende rekening mee, zegt hij. “Met aanwezigheidsplicht en een verplicht aantal studiepunten per jaar. De open universiteit doet het beter: zij hebben internetcollege.”
Carrière maken
En dan zijn daar nog de nieuwe uitkeringsregels. Ger heeft een Wia-uitkering maar wordt binnenkort gekort, omdat Henk 23 is en oud genoeg om te werken. “Ze dwingen me eigenlijk mijn studie op te geven en werk voor laagopgeleiden te gaan doen”, zegt hij. “Ik probeer een uitzondering te krijgen van de gemeente. Maar als dat niet lukt, zal ik moeten stoppen.”
Dit is pijnlijk, want carrière maken is alles voor hem. Het is de enige manier om de taak te vervullen die hij zichzelf heeft gesteld: ervoor te zorgen dat niemand in zijn familie of vriendenkring ooit nog iets te kort komt. “Als je iemand bent, krijg je dingen voor elkaar”, weet Henk.
Daarom studeert hij ook psychologie en rechten. Zo kan hij scheidingsadvocaat worden en later rechter. “Ik ben klein gehouden en wil dat nooit meer”, zegt hij vastberaden.
Meer uit handen geven
Maar is dat niet wat veel hooi op de vork voor een twintiger? Henk is even stil. Hij loopt wel eens tegen grenzen aan, vertelt hij dan. Mantelzorgorganisatie SWON heeft hem gepusht zijn broers meer bij de zorg van zijn moeder te betrekken, omdat hij overspannen dreigde te raken. Ze gaat nu soms een weekend naar hen toe.
Ook heeft hij sinds kort een vriend. “De eerste keer spelletjesavond hier bij ons, was een shock voor hem”, vertelt Henk grinnikend. “Maar hij helpt me ook en neemt me mee weg. We gaan bijvoorbeeld samen naar de Gamma. Dat klinkt misschien stom maar het is heel wat als ik dan even thuis vergeet.”
Langzaam maar zeker leert Van Oldenbeek meer uit handen te geven. Helemaal loslaten kan hij nog niet. “Zorgen voor mijn moeder is het belangrijkste. Ik heb een zorginstinct, en dat heb ik van haar”, zegt hij fel en wijst naar zijn moeder. “Als ik later veel geld verdien, koop ik een groot huis en bouw ik een chalet in de tuin voor mams. Dan kan ik haar lekker in de gaten blijven houden.”
Meer artikelen in deze serie over mantelzorgers:
‘Ik wil haar stiekem bij me houden‘, over Ria die haar zwaar gehandicapte dochter verzorgt en hoe moeilijk het is tijd voor jezelf te maken.
‘Voor mijn vrouw zorgen kost 465 minuten per dag‘, over Ris Dirksen die samen met zijn kinderen voor zijn vrouw met ALS zorgt en hoe hij als arts een voorsprong heeft op andere mantelzorgers.
De harde kern van het gezin is bij ma, over Ulrich Esajas die met 3 zussen en broer voor zijn moeder met Alzheimer zorgt, hoe deze keus het gezin in tweeën spleet en hoe het weer goed kwam.
Fleurdeweerds website 